PRINSENBEEK – ,,Dit is echt de hoofdprijs”, jubelt Marc Berends, adviseur erfgoed van de gemeente Breda. Onderzoekster Door Jelsma uit Hilversum noemt dit ‘een heel bijzondere’: drie kunstwerken in de Onze Lieve Vrouw ten Hemelopneming te Prinsenbeek blijken na onderzoek van Gerrit de Morée (1909-1981), boekillustrator en vooraanstaand beeldend kunstenaar. En een van de oprichters van kunstacademie Sint Joost.
De kerk en daarmee ook het werk van De Morée stammen uit 1963. Achter het priesterkoor is een reusachtig gestileerde duif zichtbaar, met een in het oog springend oog. Het symboliseert de vrede en de Heilige Geest. Links ernaast zie je een rond, kleurrijk mozaïek, ‘een voorstelling van de zon, het licht der wereld: Christus’, valt te lezen in de parochiegids van 1970. Ervoor een rond sculptuur; rechts van de duif eveneens een sculptuur, in de vorm van een boom of duivenrank. De beelden zijn volop geduid, de kunstenaar zelf wordt nooit genoemd.
Jelsma is religieus erfgoedspecialist uit Hilversum. Ze beet zich vast in het onderwerp na een oproep van kunsthistorica Bernadette van Hellenberg Hubar op social media. Jelsma, met verregaande interesse in kunst in naoorlogse kerken, zag het en werd getriggerd. Ze vond in het stadsarchief een oud kasboek van de parochie, met daarin een belangrijke aanwijzing: in 1964 werd 3500 gulden overgemaakt aan ene G. de Morée. Ze nam contact op met Patrick Horward, kleinzoon van De Morée. Die dook in het familiearchief en vond inderdaad schetsen van het werk.
,,Kunst in naoorlogse kerken is fragiel. De gebouwen worden vaak gesloopt, omdat de bouwstijl nog niet wordt gewaardeerd of omdat er geen herbestemming gevonden wordt. Daarmee gaat die kunst dus ook verloren”, legt Jelsma de noodzaak uit.
Dat het werk van De Morée niet als zodanig herkend werd, heeft meerdere redenen, denkt ze. ,,Zijn stijl ontwikkelde zich sterk en dit werk kenden we nog niet”, stipt ze aan. Bovendien: ,,De Morée maakte zowel binnen als buiten de kerk werk, de relatie daartussen is niet altijd gelegd. Dor de verzuiling werden dat ook twee verschillende werelden.”
De gemeente Breda had de vraagstelling in 2017 uitgezet. Al jaren is men bezig om alle kunst en gebouwen in kaart te brengen. Nog tweeduizend items zijn onbekend en worden onderzocht. ,,Deze stond hoog op het lijstje. Nu het bekend is, wordt het alleen maar leuker. Het is zo waardevol, de kerk stijgt in historische waarde”, klinkt Berends opgetogen. Het stond al zeker niet op een lijstje om gesloopt te worden, maar staat door de vondst nu nog steviger. ,,Er is weinig vergelijkbaars, het is echt bijzonder. De naam, de kunstenaar: wij hebben het nooit gezien of gerealiseerd, maar tegelijkertijd is hij alom bekend.”
Vorig jaar nog werd in Electron een monumentale wandschildering van De Morée gevonden. Middels een nog lopende crowdfunding wordt dit werk gerestaureerd.
