EnToen: Pakjesavond in de jaren 30 en 40: ‘Het was een warme tijd’
Pakjesavond: een grote jutezak met cadeautjes in de gang? Of een avondje gezellig dobbelen met familie? Of hoe ging dat vroeger eigenlijk? Hoe vierde men het Heerlijk Avondje in bijvoorbeeld de jaren ’30, ’40? Mevrouw Remie (87) uit Breda: ,,Ik kreeg ieder jaar dezelfde pop. En ik was er blij mee.” Meneer Janssen (75): ,,We vierden Sinterklaas aan het ontbijt, dus stond ik ’s nachts al op om het een en ander alvast te confisqueren.”
,,Die pop die ik elk jaar kreeg, had wel altijd iets andere kleren en andere schoenen aan”, herinnert mevrouw Remie zich de Sinterklaasavonden van vroeger. ,,En ieder jaar was ik er blij mee. We vierden Sinterklaas ’s morgens, dat was heel normaal in die tijd. Een lange tafel, bezaaid met cadeaus. De Sint reed in die tijd ’s nachts. De Pieten gooiden de cadeaus door de schoorsteen en was zo weer weg. De cadeaus waren ook niet ingepakt.” De Sinterklaasochtend duurde niet lang. Eerst werden Sinterklaasliederen gezongen, daarna was het snel afgelopen. Er was uiteraard hoge urgentie om met het verkregen speelgoed te spelen. We hebben het over halverwege de jaren ’30. ,,Er was vooral veel snoepgoed. En pepernoten. Die zijn overigens niet zo gek veel veranderd in die tijd, die zagen er altijd al ongeveer zo uit.”
Sinterklaas was in die tijd mysterieus, maar vooral eng. Het gebruik van de roe door Zwarte Piet, of in de zak mee naar Spanje was een serieus dreigement. ,,Er was natuurlijk niet zo veel media als nu, dus je zag de Sint en z’n Pieten niet zo heel vaak. Je werd op school echt bang gemaakt. Als je vervelend was, moest je de zolder op. Om dat angstbeeld te verhogen, was iemand daar expres aan het stommelen.” Naast een pop, kregen de meisjes vooral huishoudelijke spullen. ,,Strijkijzers enzo. Dat vonden we in die tijd volkomen normaal. We zetten dat soort dingen op onze verlanglijstjes.”
Uiteraard was er ook voorpret, in de dagen voor 5 december werd de schoen gezet. ,,Nou ja, een klomp. We deden daar een peen in voor het paard van Sinterklaas”, glimlacht mevrouw Remie. Veel minder angst was er voor de aankomst van Sinterklaas, in de Bredase haven. ,,We gingen daar altijd heen, samen met m’n vader. Dat was een groot feest, waar de Pieten en de Sint vooral heel gezellig waren.” Het kwartje viel voor mevrouw Remie betrekkelijk laat. ,,Ze vertelden me plots dat hij niet bestond, maar dat geloofde ik niet. Ik wilde het heel graag geloven.”
Het verhaal van mevrouw Remie is herkenbaar voor de 75-jarige heer Janssen. ,,Ik was een brutaaltje in die tijd. ’s Morgens was ik de eerste die opstond en dan pakte ik al het snoepgoed. Het waren van die suikerbeestjes, ik at alle koppen op en legde de rest terug.” De Janssens waren met zeven man thuis. “Volgens mij jatten we allemaal van elkaar, maar er werd niet over gepraat. We gaven de Sint en z’n Pieten gewoon de schuld en dat was goed”, blikt hij terug. ,,Bij ons was ook zo’n lange tafel met cadeaus. Soms stonden ik en m’n broers ’s nachts op en ruilden onderling al onze cadeaus. Het mooiste cadeau wat ik ooit kreeg was een fiets, die eigenlijk voor mijn oudere broer bedoeld was.”
Ook bij de heer Janssen werd diverse malen de schoen gezet. ,,Deden we er een peen in en aan het einde van de week aten we regelmatig worstelstamppot. Dat optelsommetje was niet heel moeilijk”, grijnst hij. De heer Janssen geloofde in Sinterklaas, maar nam het naar eigen zeggen niet heel serieus. ,,Ik had er geen grote angst voor, nam die dreigementen met een korreltje zout in ieder geval.”
Of het Sinterklaasfeest in die jaren echt veranderd is? ,,Ik denk dat het wat minder gezellig is. Wij speelden vroeger met elkaar, de kinderen van nu spelen met hun telefoontje of computer. Erg individualistisch. De cadeaus worden ook steeds groter en duurder, lijkt het. Wij speelden echt met elkaar en waren tevreden met weinig; Die 5e december was altijd een mooie, gezellige, warme tijd.”