OOSTERHOUT – Terwijl op de Markt in Oosterhout de weekmarkt gewoon doorgang vindt, dalen soldaten in stormachtige omstandigheden de Sint-Jansbasiliek af. Abseilend. Het is een spectaculair beeld, dat binnen tien seconden ook weer voorbij is. Het is onderdeel van de bevrijdingsfeesten en voor hen tevens een oefening: er is een heel parcours uitgestippeld.
Toen gevraagd werd of de militairen wilden assisteren bij de feesten, wilde men er ook een eigen draai aan geven. Er werden oefeningen verzonnen, die raakvlakken hebben met hetgeen zich hier 75 jaar geleden heeft afgespeeld. ,,Neem de brug bij Ter Aalst, waar de Polen over de Mark wilden komen. We hebben daar bij stil gestaan en vervolgens eenzelfde oefening gedaan”, legt sergeant-majoor Robert Schoormans uit. Of bij basisschool De Westhoek, waar de militairen het gebouw moesten doorzoeken op achterblijvers. ,,Generaal Maczek wilde gebouwen behouden en zo min mogelijk slachtoffers. Ze gingen secuur te werk”, duidt Schoormans. Zo’n zes groepjes met in totaal zo’n zeventig militairen namen deel aan de oefeningen.
Op de Markt is eigenlijk weinig te merken van de 75-jaar bevrijding. Hoe anders is dat ’s middags, vlak naast de Markt, als het defilé van oude militaire voertuigen de oude overwinningsroute berijden. Naast basisschool De Westhoek aan de Nieuwe Bouwlingstraat bevindt zich het Protestantse kerkhof, dat vaak afgesloten is voor bezoek. Hier liggen zeven Engelse militairen; het defilé voert ook hierlangs om bloemen te leggen en een minuut stilte in acht te nemen. ,,Er is inderdaad veel aandacht geweest voor de Polen in deze omgeving, terwijl de Engelsen Oosterhout hebben bevrijd”, legt Johan Benneker van Heemkundekring De Heerlijkheid uit. ,,Den Hout is door de Polen gedaan, maar het waren de Engelsen die Oosteind en Oosterhout de vrijheid teruggaven. We herdenken de Engelsen ieder jaar op deze plek, ze zullen nooit worden vergeten.”
Een Engelsman die omkwam in de strijd om vrijheid, was James McClelland. Een granaat beëindigde zijn 26-jarige leven op de hoek van de Sint Vincentiusstraat en de Zandheuvel. Tijdens de Kilometer van de Vrijheid, door het Museumkwartier, werd een klein monumentje ter ere van hem onthuld. De Kilometer, van de Sint Antoniuskerk tot de Sint-Jansbasiliek, was geheel in jaren ’40-stijl aangekleed, inclusief stemmige muziek dat uit geluidshoornen aan lantaarnpalen schalde. Burgemeester Mark Buijs toonde zich onder de indruk van het evenement: ,,De beleving is zo sterk. We zijn echt in de huid gekropen van de mensen uit die tijd. Dat monogeluid, de tanks; het wordt steeds moeilijker om je voor te stellen hoe het was. Daar heb je de omgeving voor nodig. De oorlog was in deze tocht haast niet aanwezig, maar je voelt wel de ontlading van de bevrijding. Dat hebben ze heel goed gedaan.”
